BISTER

Geschiedenis

Bister komt van het Franse woord 'bistre' wat staat voor bruin, hazelnootkleurig, donkerbruin of chocoladebruin. Oorspronkelijk heeft bister een bruine kleur, maar het kan ook grijzig of bijna zwart zijn. Tegenwoordig kan je het ook in een flesje kopen in verschillende kleuren doordat men er andere kleurpigmenten aan toe voegt. Zo heb nu bister in de kleuren groen, geel, rood, bruin, blauw, grijs en zwart. Bister wordt -net als houtskool- al eeuwenlang gebruikt als schilder- en schetsmateriaal. Naast tekenen, wordt het ook gebruikt om meubels of houten vloeren mee te beitsen. 

Bister wordt gemaakt van verkoolde notenbolsters. Vaak worden hiervoor walnootbolsters gebruikt omdat die bij het verteren, het rotten, vanzelf zwarte pigmenten aanmaken. Deze notenbolsters worden net zoals houtskool verbrand. De verkoolde bolsters worden nadien vermalen en vermengd met Arabische gom. De toevoegde gom zorgt ervoor dat de bister beter hecht aan het papier. De bisterkorrels kan je toevoegen aan water. Hierdoor bekom je een soort van bruine inkt waarmee je kan aquarellen, tekenen met pen of kalligraferen. Je kan de bisterkorrels ook over een nat oppervlak strooien of je vochtig penseel rechtstreeks dippen in de bisterkorrels.

Je kan bister zowel in korrels als voorgemaakt in een flesje kopen, maar let op: er worden veel verschillende prijzen gehanteerd. Korrels zijn veel voordeliger als kant-en-klare flesjes. Voor anderhalve liter water heb je ongeveer 30 gr bisterkorrels nodig en zou je niet meer dan €5 mogen kosten. Terwijl je voor een flesje van 100ml al snel het dubbele van 30gr bisterkorrels betaald. Maar ook onderling kunnen de prijzen heel uiteenlopend zijn. Uitkijken is de boodschap.

Je kan echter zelf een aftreksel maken van walnootbolsters. Je vult een oude kookpot met walnootbolsters (zwarte, verrotte bolsters), zet ze onder water en laat ze koken. Hoe langer je ze kookt, hoe donkerder je water wordt. Test af en toe op papier de kleur van je kookwater. Als je tevreden bent van de kleur, voeg je een eetlepel azijn en een eetlepel zeezout toe om de kleur te fixeren en je walnootinkt langer te kunnen bewaren. Zeef je mengsel door het af te gieten door een oude keukenhanddoek of een koffiefilter. Bewaar de walnootinkt op een donkere plaats (bister en walnootinkt zijn gevoelig voor zonlicht) in glazen potjes of flesjes. Als je nadien de walnootinkt toch wat donker zou vinden, kan je hem nog steeds aanlengen met water.  

Eigenschappen

• Bister lost makkelijk op in water.
• Het is makkelijk om te donkere lijnen mee 'weg te wassen'.
• Je kan heel veel verschillende kleurschakeringen maken.
• Bister loopt makkelijk uit als het per ongeluk nat wordt.
• Bister is niet kleurvast. Licht beïnvloed de kleur. Hang een bisterschilderij dus nooit rechtstreeks in het zonlicht.
  

• Bister heeft soortgelijke eigenschappen als andere inktsoorten en maakt dus ook vlekken op je handen en je kleding als je morst. 

• Beschikbaar als korrels en als reeds gemaakte vloeistof (veel duurder, maar in meerdere kleuren verkrijgbaar).
  

Technieken

• Teken met een tekenpen.
  
• Tekenen met rietpen.
  
• Sterk verdunt vs. zeer geconcentreert.
  
• Laagje per laagje opbouwen.
  
• Papier natmaken en de bister zelf zijn weg laten zoeken.
  
• Opgeloste bister aanbrengen met pen.
  
• Opgeloste bister aanbrengen met penseel.
  
• Bisterkorrels rechtstreeks op het natte papier strooien.
  
• Droge lagen weer loswassen en/of weg te wassen.
  
• Spatten met een tandenbostel.
  
• In de natte verf deppen met een vodje, een spons, een propje papier, plastiek folie... zodat er 'motieven' ontstaan.
  
• Beginnen met veel pigment en steeds meer water toevoegen ('kleur trekken') om een verloop in kleur te krijgen.
  
• Zout strooien (verschil fijn zout vs. grof zout).
  
• Maskeren: maskeervloeistof, maskeertape, rubbercement, kaarsvet.